Μικροβίωμα υγιών ατόμων και εκείνων με χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης, οι γαστρεντερικές παθήσεις, η παχυσαρκία, ο καρκίνος και οι καρδιαγγειακές παθήσεις

Τις τελευταίες δεκαετίες, πολλά στοιχεία υπονοούν έντονα ότι η ανθρώπινη μικροχλωρίδα παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη υγεία αλλά κα σε ασθένειες μέσω ποικίλων τρόπων. Οι άνθρωποι φιλοξενούν περισσότερα από 100 τρισεκατομμύρια συμβιωτικά μικρόβια, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την ανθρώπινη υγεία (ρυθμίζοντας τον επιθηλιακό σχηματισμό, μεταβάλλοντας τον μεταβολικό φαινότυπο και επηρεάζοντας την έμφυτη ανοσία), όσο και για τις ασθένειες (παχυσαρκία, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, σακχαρώδης διαβήτης, μεταβολικό σύνδρομο, αθηροσκλήρωση, αλκοολική ηπατική νόσος (ALD), μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος (NAFLD), κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα). Αυτά περιλαμβάνουν όχι μόνο βακτήρια αλλά μύκητες, παράσιτα και ιούς. Σε ένα υγιές άτομο, αυτά τα «ζωύφια» συνυπάρχουν ειρηνικά, με τους μεγαλύτερους αριθμούς να εντοπίζονται στο λεπτό και παχύ έντερο αλλά και σε όλο το σώμα. Η μικροβιοτική σύνθεση και λειτουργία διαφέρουν ανάλογα με τις διαφορετικές τοποθεσίες, ηλικίες, φύλα, φυλές και δίαιτες του ξενιστή*. (* ξενιστής: κάθε οργανισμός που φέρει ή περιέχει ένα άλλο οργανισμό, τον οποίο υποστηρίζει και τρέφει)

Ο ανθρώπινος μικροβιόκοσμος, ιδιαίτερα ο εντερικός, έχει μάλιστα χαρακτηριστεί «βασικό όργανο» επειδή περιέχει 150 φορές περισσότερα γονίδια από το ανθρώπινο γονιδίωμα στο σύνολό του. Κάθε άτομο έχει ένα εντελώς μοναδικό δίκτυο μικροχλωρίδας που καθορίζεται αρχικά από το DNA του. Ένα άτομο εκτίθεται πρώτα σε μικροοργανισμούς ως βρέφος, κατά τη διάρκεια του τοκετού στο κανάλι γέννησης και μέσω του μητρικού γάλακτος της μητέρας. Το σε ποιους ακριβώς μικροοργανισμούς εκτίθεται το βρέφος εξαρτάται αποκλειστικά από το είδος που βρίσκεται στη μητέρα. Αργότερα, η περιβαλλοντική έκθεση και η διατροφή μπορούν να αλλάξουν το μικροβίωμα κάποιου ώστε να είναι είτε ευεργετικό για την υγεία είτε να θέσει κάποιον σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ασθένειες. Το μικροβίωμα αποτελείται από βακτήρια που μπορεί να είναι τόσο ευεργετικά όσο και επιζήμια. Η πλειοψηφία είναι συμβιωτικά (ευεργετικά τόσο για τον ανθρώπινο οργανισμό όσο και για τη μικροχλωρίδα) και ένας μικρός αριθμός είναι επιβλαβή (προάγουν ασθένειες). Παθογόνα και συμβιωτικά βακτήρια μπορούν να συνυπάρχουν μαζί σε ένα υγιές σώμα. Εάν υπάρχει διαταραχή σε αυτήν την ισορροπία, η οποία μπορεί να προκληθεί από ιογενείς ασθένειες, συγκεκριμένες δίαιτες ή μακροχρόνια χρήση αντιβιοτικών ή άλλων θεραπειών που σκοτώνουν τα βακτήρια το σώμα μπορεί να γίνει πιο επιρρεπές σε ασθένειες ως αποτέλεσμα.

ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ - ΣΚΕΨΕΙΣ 

1. Η μικροχλωρίδα μπορεί να βελτιώσει την ποσότητα ενέργειας που εξάγεται από τα γεύματα, να ενισχύσει την ποσότητα των θρεπτικών ουσιών που συλλέγονται και να τροποποιήσει τη σηματοδότηση της όρεξης.
2. Το ανθρώπινο γονιδίωμα στερείται πολλών από τα ποικίλα μεταβολικά γονίδια που βρίσκονται στη μικροχλωρίδα,  η οποία παρέχει επίσης στους ανθρώπους εξειδικευμένα ένζυμα και βιοχημικές οδούς.Επιπλέον, ένα σημαντικό μέρος των ευεργετικών για τον ξενιστή μεταβολικών μικροβιοτικών διεργασιών, όπως ο μεταβολισμός των άπεπτων υδατανθράκων και η παραγωγή βιταμινών, ασχολούνται είτε με την απόκτηση θρεπτικών συστατικών είτε με την επεξεργασία ξενοβιοτικών*. (*ξενοβιοτικά: ουσίες του περιβάλλοντος που επηρεάζουν τις φυσιολογικές λειτουργίες και στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα φάρμακα, τα τρόφιμα, καθώς και τοξικές ή και μη τοξικές ουσίες, που βρίσκονται στο περιβάλλον). Οι πιο σύνθετοι υδατάνθρακες όπως τα άμυλα και οι φυτικές ίνες δεν είναι τόσο εύκολα αφομοιώσιμοι και μπορεί να μετακινηθούν χαμηλότερα στο παχύ έντερο. Σάκχαρα όπως η επιτραπέζια ζάχαρη και η λακτόζη (ζάχαρη γάλακτος) απορροφώνται γρήγορα στην κορυφαία περιοχή του λεπτού εντέρου. Εκεί, τα πεπτικά ένζυμα που παράγονται από τη μικροχλωρίδα βοηθούν στη διάσπαση αυτών των ουσιών. Τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (SCFAs), τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν από τον οργανισμό ως πηγή διατροφής και παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη μυϊκή λειτουργία και ίσως στην πρόληψη χρόνιων παθήσεων όπως ορισμένοι καρκίνοι και διαταραχές του εντέρου, δημιουργούνται όταν ζυμώνονται δύσπεπτες ίνες. SCFA μπορεί να είναι χρήσιμα στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας, νόσος του Crohn, και αντιβιοτικά που σχετίζονται με διάρροια. Είναι ζωτικής σημασίας να μεταβείτε σταδιακά σε μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, ακόμη και αν δεν έχετε ευαισθησίες στα τρόφιμα, επειδή μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες μπορεί όχι μόνο να προκαλέσει μείωση του αριθμού των χρήσιμων μικροβίων αλλά και να προωθήσει την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων που προτιμούν ένα λιγότερο όξινο περιβάλλον. Προσέξτε ότι η υψηλή κατανάλωση πρεβιοτικών τροφίμων, ιδιαίτερα αν ξεκινήσει ταυτόχρονα, μπορεί να προκαλέσει φούσκωμα και αυξημένη παραγωγή αερίου. Προκειμένου να μετρηθεί η ανοχή, τα άτομα με γαστρεντερικές ευαισθησίες όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου θα πρέπει να εισάγουν σταδιακά ορισμένα τρόφιμα. Με τη συνεχή χρήση, η ανοχή μπορεί να αυξηθεί και οι αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να μειωθούν. Ευεργετικά ζωντανά βακτήρια υπάρχουν στα προβιοτικά τρόφιμα, τα οποία μπορούν να τροποποιήσουν περαιτέρω το μικροβίωμα ενός ατόμου. Αυτά αποτελούνται από τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως κεφίρ, γιαούρτι που περιέχει ζωντανούς ενεργούς μικροοργανισμούς, λαχανικά τουρσί, τέμπε (tempeh)*, τσάι kombucha**, kimchi***, miso και λάχανο τουρσί.

   *Το Tempeh είναι ένα παραδοσιακό ινδονησιακό φαγητό που παρασκευάζεται από σπόρους σόγιας που έχουν υποστεί ζύμωση

   ** Πρόκειται για έναν ζυμομύκητα, που αναπτύσσεται σε διάλυμα μαύρου ή πράσινου τσαγιού και ζάχαρης με τη βοήθεια μαγιάς

   ***Στην κορεάτικη κουζίνα, Κίμτσι ονομάζεται κάθε ένα από τα παραδοσιακά πιάτα λαχανικών τουρσί και καρυκευμάτων που αποτελούν τα πιο διαδεδομένα ορεκτικά στη Νότια Κορέα. Το κίμτσι φτιάχνεται με γαλακτική ζύμωση λαχανικών, κυρίως λάχανου

   **** Το μίσο (miso) είναι παραδοσιακό ιαπωνικό καρύκευμα το οποίο παράγεται από ζυμωμένους καρπούς σόγιας, μαζί με αλάτι και κότζι και μερικές φορές με ρύζι, σιτάρι, φύκια και άλλα συστατικά

3. Ο ανθρώπινος μικροβιόκοσμος δρα ως φυσικός φραγμός για την προστασία του ξενιστή από εξωτερικάπαθογόνα παράγοντας αντιμικροβιακές ενώσεις και συμμετέχοντας σε ανταγωνιστικό αποκλεισμό. Prevotella, Ruminococcus, Bacteroides, και Firmicutes είναι μερικές από τις μεγάλες οικογένειες βακτηρίων που μπορούν να βρεθούν στο ανθρώπινο έντερο. Τα αναερόβια βακτήρια Peptostreptococcus, Bifidobacterium, Lactobacillus, και Clostridium μπορεί να βρεθεί στο παχύ έντερο, το οποίο έχει χαμηλά επίπεδα οξυγόνου. Πιστεύεται ότι αυτά τα μικρόβια, τα οποία ανταγωνίζονται για τη διατροφή και τις θέσεις για να προσκολληθούν στους βλεννογόνους του εντέρου, μια βασική θέση της ανοσολογικής δραστηριότητας και τη σύνθεση αντιμικροβιακών πρωτεϊνών, αναστέλλουν την επέκταση των επικίνδυνων βακτηρίων.

4. Η μικροχλωρίδα παίζει καθοριστικό ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα του ξενιστή και στην ανάπτυξητου εντερικού βλεννογόνου. Πολλές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων λοιμώξεων, ηπατικών διαταραχών, καρκίνου του γαστρεντερικού, μεταβολικών διαταραχών, αναπνευστικών ασθενειών, ψυχικών ή ψυχολογικών ασθενειών και αυτοάνοσων ασθενειών, έχουν συνδεθεί με μικροβιακή συμβίωση. 

Επεξηγήσεις όρων 

Τα πρεβιοτικά είναι ουσίες που βρίσκονται στα τρόφιμα και διεγείρουν την ανάπτυξη ή τη δραστηριότητα υγιών βακτηρίων και μυκήτων. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι στο πεπτικό σύστημα, όπου τα πρεβιοτικά μπορούν να αλλάξουν τη σύνθεση των βακτηρίων στο μικροβίωμα του εντέρου. Στα συμπληρώματα διατροφής τα πιο συχνά απαντούμενα πρεβιοτικά είναι οι φρουκτοολιγοσακχαρίτες, οι ολιγοσακχαρίτες, η ινουλίνη και η λακτουλόζη

Τα προβιοτικά αποτελούν συμβιωτικούς μικροοργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των βακτηρίων και της ζύμης. Τα ζωντανά βακτήρια που ονομάζονται προβιοτικά προορίζονται να βελτιώσουν την υγεία κάποιου κατά την κατάποση ή τη χορήγηση τοπικά. Το γιαούρτι και άλλα ζυμωμένα τρόφιμα, τα συμπληρώματα διατροφής και τα καλλυντικά τα περιέχουν. Υπάρχουν διάσπαρτα στο σώμα μας στους βλεννογόνους, στο δέρμα, στο στόμα, στον κόλπο αλλά το έντερο αποτελεί τη μεγαλύτερη σε ποικιλία και αριθμό αποικία