Προτεινόμενος Εργαστηριακός Έλεγχος Πριν την HRT
Ορμονικός Έλεγχος (εφόσον υπάρχει κλινική αμφιβολία για το αν είναι σε εμμηνόπαυση)
FSH → >30-40 IU/L → ενδεικτικό εμμηνόπαυσης.
LH → Συνήθως επίσης αυξημένη.
Οιστραδιόλη (E2) → Συνήθως <20 pg/mL σε εμμηνόπαυση.
TSH, FT4 → Έλεγχος θυρεοειδούς (επηρεάζει αγγειακό και μεταβολικό κίνδυνο).
(Προαιρετικά) AMH → σε γυναίκες στην οριακή περιεμμηνόπαυση για εκτίμηση ωοθηκικής εφεδρείας.
Αιματολογικός και Βιοχημικός Έλεγχος
Γενική αίματος → για αναιμία, λευκοκυττάρωση κλπ.
Σάκχαρο νηστείας ή και HbA1c → εκτίμηση γλυκαιμικού μεταβολισμού.
Ολικό Λιπιδαιμικό Προφίλ:
Ολική χοληστερόλη, LDL, HDL, Τριγλυκερίδια.
Ηπατικά ένζυμα:
SGOT, SGPT, γ-GT, ALP → Έλεγχος ηπατικής λειτουργίας (αντένδειξη σε σοβαρή ηπατοπάθεια).
Νεφρική λειτουργία:
Ουρία, Κρεατινίνη, eGFR.
ΤΚΕ, CRP → Γενικός δείκτης φλεγμονής (προαιρετικά).
Έλεγχος Πήξης (εάν υπάρχει υποψία ή ιστορικό)
INR, APTT → Βασικός έλεγχος πήξης.
(Προαιρετικά) Θρομβοφιλικός έλεγχος σε γυναίκες με:
Ιστορικό φλεβικής θρόμβωσης,
Οικογενειακό ιστορικό θρομβώσεων,
Ιστορικό αποβολών ή άλλες ενδείξεις.
Πρωτόκολλο Θρομβοφιλικού Ελέγχου πριν από Ορμονική Θεραπεία Υποκατάστασης (HRT)
1. Απόλυτες Ενδείξεις για Θρομβοφιλικό Έλεγχο:
- Ιστορικό φλεβικής θρομβοεμβολής (VTE), ανεξαρτήτως ηλικίας.
- Θρόμβωση σχετιζόμενη με εγκυμοσύνη ή χρήση αντισυλληπτικών.
- Οικογενειακό ιστορικό θρόμβωσης σε συγγενή α’ βαθμού ηλικίας <50 ετών.
- Θρόμβωση σε ασυνήθιστα σημεία (π.χ. εγκεφαλική φλεβοκομβική, πυλαία, σπληνική).
- Ιδιοπαθής θρόμβωση (χωρίς προφανή παράγοντα κινδύνου).
2. Ενδείξεις από Μαιευτικό Ιστορικό:
- ≥2 αποβολές πρώτου τριμήνου χωρίς άλλη εξήγηση.
- ≥1 αποβολή μετά την 10η εβδομάδα με μορφολογικά φυσιολογικό έμβρυο.
- Ενδομήτριος θάνατος εμβρύου μετά τη 20η εβδομάδα.
- Προεκλαμψία, εκλαμψία ή σύνδρομο HELLP.
- Ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη (IUGR).
- Προωρότητα <34 εβδομάδες λόγω ανεπάρκειας πλακούντα.
- Αποκόλληση πλακούντα.
3. Εργαστηριακός Θρομβοφιλικός Έλεγχος:
- Λύκος αντιπηκτικό (Lupus anticoagulant).
- Αντικαρδιολιπινικά αντισώματα (IgG, IgM).
- Αντιβ2-γλυκοπρωτεΐνη Ι (IgG, IgM).
- Factor V Leiden (R506Q) – γενετικός έλεγχος.
- Prothrombin gene mutation (G20210A) – γενετικός έλεγχος.
- Πρωτεΐνη C – ποσοτικός έλεγχος.
- Πρωτεΐνη S – ποσοτικός έλεγχος.
- Αντιθρομβίνη III – ποσοτικός έλεγχος.
4. Συστάσεις:
- Εάν υπάρχει θρομβοφιλία, αποφεύγονται τα από του στόματος οιστρογόνα.
- Η θεραπεία με διαδερμικά οιστρογόνα (patch ή gel) είναι πολύ πιο ασφαλής και δεν αυξάνει σημαντικά τον θρομβοφιλικό κίνδυνο.
- Προσεκτική εκτίμηση με βάση το ιστορικό και τον τύπο της θρομβοφιλίας.
Σε θρομβοφιλία υψηλού κινδύνου, HRT μπορεί να αντενδείκνυται.
Έλεγχος Οστικής Υγείας
DEXA → απαραίτητη σε γυναίκες με παράγοντες κινδύνου για οστεοπενία ή οστεοπόρωση.
Απεικονιστικός Έλεγχος (ΟΧΙ αιματολογικός, αλλά απαραίτητος)
Υπερηχογράφημα μαστών (ή μαστογραφία, αν είναι σε ηλικία που προβλέπεται).
Διακολπικό υπερηχογράφημα → Εκτίμηση μήτρας, ενδομητρίου, ωοθηκών.
Συνολικός Πίνακας Ελέγχου:
|
Κατηγορία |
Εξέταση |
|
Ορμονικός |
FSH, LH, E2, TSH, FT4 (±AMH) |
|
Μεταβολικός |
Σάκχαρο, HbA1c, Ολικό Λιπιδαιμικό |
|
Ηπατική Λειτουργία |
SGOT, SGPT, γ-GT, ALP |
|
Νεφρική Λειτουργία |
Ουρία, Κρεατινίνη, eGFR |
|
Πήξη |
INR, APTT (±Θρομβοφιλία) |
|
Φλεγμονή |
ΤΚΕ, CRP (προαιρετικά) |
|
Γενική |
Γενική Αίματος |
|
Οστική Υγεία |
DEXA |
|
Μαστοί |
Υπερηχογράφημα ή Μαστογραφία |
|
Μήτρα |
Διακολπικό Υπερηχογράφημα |
Σύνοψη:
Ο αιματολογικός έλεγχος στοχεύει στην ασφάλεια, στον εντοπισμό αντενδείξεων και στην προσαρμογή του κατάλληλου σχήματος HRT.
Οι διεθνείς κατευθυντήριες (NAMS, EMAS, NICE) τονίζουν ότι για διαδερμικά οιστρογόνα, ο θρομβοφιλικός κίνδυνος είναι πολύ μικρότερος, αλλά ο έλεγχος είναι πάντα κλινικά χρήσιμος