Ποια είναι τα λιπίδια του ανθρώπινου οργανισμού?

Η χοληστερόλη (χοληστερίνη) και τα τριγλυκερίδια

Αφού η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια είναι λίπη και τα λίπη δεν αναμειγνύονται με το νερό πως λοιπόν μεταφέρονται μέσα στο αίμα που αποτελείται κατά 60% από νερό;

“Επιβιβάζονται” σε ειδικές μόρια μεταφορείς (πρωτεΐνες), δημιουργώντας έτσι συμπλέγματα που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες και μπορούν να “ταξιδεύουν” μέσα στο αίμα.

Ποιες είναι οι λιποπρωτεΐνες;

1. High Density Lipoproteins (HDL) = υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (ΚΑΛΗ χοληστερίνη)

2. Low Density Lipoproteins (LDL) = χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (ΚΑΚΗ χοληστερίνη)

3. Intermediate Density Lipoproteins (IDL)

4. Very Low Density Lipoproteins (VLDL) = πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες

5. Τα χυλομικρά

Η LDL έχει ως κύριο ρόλο την μεταφορά της χοληστερόλης σε όλα τα κύτταρα. Εκεί, η χοληστερόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή των μεμβρανών των κυττάρων μας ή να μετατραπεί σε ορμόνες! Κατά τη μεταφορά μέρος της χοληστερόλης ενδέχεται να ενσωματωθεί στην αθηρωματική πλάκα στο εσωτερικό των αγγείων. Για το λόγο αυτό τα υψηλά επίπεδα της LDL-χοληστερόλης αποτελούν παράγοντα κινδύνου για αθηροσκλήρωση.

Την αντίθετη ακριβώς δουλειά κάνει η HDL. Απομακρύνει την χοληστερόλη από τα κύτταρα όπου μπορεί να έχει συσσωρευτεί, και να την επιστρέφει στο ήπαρ. Η ωφελιμότητάς της για το καρδιαγγειακό σύστημα είναι ότι ελαττώνοντας την ποσότητα της χοληστερόλης που εναποτίθεται στο εσωτερικό των αγγείων, μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης αθηροσκλήρωσης.

Επιθυμητά επίπεδα λιπιδίων

Ολική χοληστερόλη: LDL: HDL (άνδρες): > 40 mg/dL
HDL (γυναίκες): > 50 mg/dL
Τριγλυκερίδια:

Τι είναι οι δυσλιπιδαιμίες;

Οι δυσλιπιδαιμίες είναι οι διαταραχές (ποσοτικές ή ποιοτικές) του μεταβολισμού των λιποπρωτεϊνικών σωματιδίων (LDL, HDL, VLDL, χυλομικρά) που μεταφέρουν τα λιπίδια στον οργανισμό (δηλαδή την χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια).
Ταξινομούνται σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς δυσλιπιδαιμίες.
Υπερχοληστεριναιμία: αύξση των επιπέδων της ολικής και της LDL-χοληστερόλης
Υπερτριγλυκεριδαιμία: αύξηση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων
Υπερλιπιδαιμία: συνύπαρξη υπερχοληστεριναιμίας και υπερτριγλυκεριδαιμίας

 
Υπάρχει κατώτερο όριο για την χοληστερόλη;

Ναι, υπάρχει και κάπως “αυθαίρετα” έχει οριστεί το όριο των 115mg/dl. Η ανεύρεση τιμών ολικής χοληστερόλης υποχοληστερολαιμία και μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη. Συχνές καταστάσεις που προκαλούν χαμηλή χοληστερόλη είναι: υπερθυρεοειδισμός, υπολιπιδαιμικά φάρμακα, ηπατική ανεπάρκεια, αιμολυτική αναιμία, υποθρεψία, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, λοιμώξεις.

ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΜΙΕΣ
Οι πιο σημαντικές πρωτοπαθείς διαταραχές των λιπιδίων είναι οι παρακάτω:

1. Χυλομικροναιμία (κληρονομική ή επίκτητη)

Η κληρονομική (οικογενής) χυλομικροναιμία είναι σπάνια μονογονιδιακή διαταραχή που οφείλεται στην έλλειψη λιποπρωτεϊνικής λιπάσης και στην ομόζυγη μορφή της εκδηλώνεται με σοβαρή υπερτριγλυκεριδαιμία, φυσιολογικά ή ελαφρώς αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης και πολύ χαμηλή HDL χοληστερόλη.

2. Οικογενής υπερχοληστερολαιμία (ομόζυγη, ετερόζυγη)

Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία χαρακτηρίζεται από μεταλλάξεις του γονιδίου που κωδικοποιεί τον υποδοχέα της LDL-χοληστερόλης, με αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων της LDL-χοληστερόλης και της ολικής χοληστερόλης στο πλάσμα.

Η ομόζυγος μορφή έχει επίπτωση 1: 1.000.000 άτομα1 ενώ η ετερόζυγος μορφή 1:500 άτομα στον γενικό πληθυσμό. Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία έχει συσχετιστεί με μεγάλο κίνδυνο πρώιμης στεφανιαίας νόσου.

3. Μικτή υπερλιπιδαιμία

Η οικογενής μικτή υπερλιπιδαιμία είναι η πιο συχνή πολυγονιδιακή διαταραχή των λιπιδίων. Η νόσος χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης ή/και τριγλυκεριδίων, χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερόλης και υψηλά επίπεδα απολιποπρωτεΐνης β καθώς και από μικρά-πυκνά σωματίδια LDL. Συνοδεύεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρης καρδιαγγειακής νόσου

4. Οικογενής υπερτριγλυκεριδαιμία

Πρόκειται για συχνή πολυγονιδιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ηπατική υπερπαραγωγή και φυσιολογικό ή μειωμένο καταβολισμό VLDL. Εκδηλώνεται με υπερτριγλυκεριδαιμία, φυσιολογική ή ελαφρώς αυξημένη ολική χοληστερόλη, πολύ μειωμένα επίπεδα HDL χοληστερόλης και μειωμένα επίπεδα LDL χοληστερόλης.

5. Οικογενής μείωση της HDL χοληστερόλης

ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΕΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ
Πρόκειται για διαταραχές του μεταβολισμού των λιπιδίων που οφείλονται σε άλλα νοσήματα ή φάρμακα:

Νοσήματα

1. Σακχαρώδης διαβήτης

2. Παχυσαρκία

3. Υποθυρεοειδισμός

4. Αλκοολισμός

5. Αποφρακτική Ηπατική νόσος

6. Χρόνια νεφρική νόσος - Νεφρωσικό σύνδρομο

Φάρμακα που προκαλούν δυσλιπιδαιμία

Διουρητικά σε μεγάλες δόσεις

Κορτικοστεροειδή

Αναβολικά στεροειδή

Αντιρετροϊκά φάρμακα

Ιντερφερόνη

β-αποκλειστές

Προγεστερινοειδή

Οιστρογόνα-ταμοξιφαίνη

Ρετινοειδή (θεραπεία της ακμής)


Καθορισμός ομάδας πληθυσμού για προληπτικό έλεγχο

►  Άνδρες άνω των 40 ετών και μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες

► Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ανεξάρτητα από την ηλικία

►Άτομα με αρτηριακή υπέρταση

►Άτομα με αθηροσκληρωτική νόσο ανεξάρτητα από την ηλικία ή με κλινικά ευρήματα ενδεικτικά δυσλιπιδαιμίας

► Υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με BMI >27kg/m2

► Ενήλικα άτομα που καπνίζουν

► Ενήλικα άτομα με σεξουαλική δυσλειτουργία

► Άτομα με χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα (ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, ή σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας)

► Ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο (eGFR

► Άτομα με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου

► Συγγενείς ατόμων με κληρονομικές διαταραχές των λιπιδίων

► Παιδιά με κληρονομικό ιστορικό υπερλιπιδαιμίας ή καρδιαγγειακής νόσου ή άλλους παράγοντες κινδύνου

§ Οι τέσσερις μεγάλες ομάδες ασθενών που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με στατίνες και όπου τα οφέλη της θεραπείας υπερτερούν του κινδύνου εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών είναι:

1. Άτομα με κλινικά αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο.

2. Άτομα με επίπεδα LDL-χοληστερόλης >190 mg / dL, όπως εκείνα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία.

3. Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη ηλικίας 40 έως 75 ετών με τα επίπεδα της LDL-χοληστερόλης > 70 mg / dL.

4. Άτομα χωρίς απόδειξη καρδιαγγειακής νόσου ή διαβήτη, αλλά τα οποία έχουν επίπεδα LDL-χοληστερόλης > 70 mg / dL και 10-ετή κίνδυνο αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου >7,5%.

 
Reference
 

Stone NJ, Robinson J, Lichtenstein AH, et al. 2013 ACC/AHA guideline on the treatment of blood cholesterol to reduce atherosclerotic cardiovascular risk in adults: A report of the American College of Cardiology/American Heart Association. J Am Coll Cardiol 2013.