Your browser version is outdated. We recommend that you update your browser to the latest version.

 

Μεταβολικές Επιπτώσεις του Υποθυρεοειδισμού

Ο υποθυρεοειδισμός αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές ενδοκρινολογικές διαταραχές που επηρεάζουν τον ανθρώπινο μεταβολισμό. Ο θυρεοειδής αδένας, μέσω της έκκρισης θυροξίνης (Τ4) και τριιωδοθυρονίνης (Τ3), ρυθμίζει την ενεργειακή δαπάνη, τον μεταβολισμό των λιπιδίων, των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών, αλλά και την ισορροπία των οστών. Όταν τα επίπεδα αυτών των ορμονών μειώνονται, ο μεταβολισμός του οργανισμού επιβραδύνεται με ποικίλες συνέπειες.

1. Επίδραση στον βασικό μεταβολικό ρυθμό

Οι θυρεοειδικές ορμόνες αυξάνουν την κατανάλωση οξυγόνου και την παραγωγή θερμότητας στα κύτταρα, μέσω:

  • αύξησης της μιτοχονδριακής δραστηριότητας,

  • ενεργοποίησης ενζύμων οξειδωτικού μεταβολισμού,

  • ενίσχυσης της πρωτεϊνοσύνθεσης.

Στον υποθυρεοειδισμό παρατηρείται:

  • μείωση του βασικού μεταβολικού ρυθμού (BMR) κατά 30–50%,

  • μειωμένη ενεργειακή κατανάλωση,

  • τάση για αύξηση σωματικού βάρους, κυρίως λόγω κατακράτησης υγρών και όχι αποκλειστικά λίπους.

2. Λιπιδαιμικές διαταραχές

Οι θυρεοειδικές ορμόνες επηρεάζουν τον μεταβολισμό της χοληστερόλης μέσω της ρύθμισης της ηπατικής LDL-υποδοχέων και της κάθαρσης λιπιδίων.

Στον υποθυρεοειδισμό:

  • αυξάνεται η ολική χοληστερόλη και κυρίως η LDL-C,

  • μειώνεται η δραστηριότητα της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης,

  • παρατηρείται αυξημένη αθηρογόνος δράση,

  • αυξάνεται ο κίνδυνος αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακής νόσου.

Ακόμη και στον υποκλινικό υποθυρεοειδισμό, παρατηρούνται δυσμενείς αλλαγές στα λιπίδια, με μικρότερης έντασης αλλά σημαντική κλινική αξία.

3. Μεταβολισμός υδατανθράκων και ινσουλίνης

Οι θυρεοειδικές ορμόνες προάγουν την πρόσληψη γλυκόζης από τους ιστούς και αυξάνουν τη γλυκονεογένεση και τη γλυκογονόλυση στο ήπαρ.

Στον υποθυρεοειδισμό:

  • μειώνεται η πρόσληψη γλυκόζης από τα μυϊκά κύτταρα,

  • παρατηρείται μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη,

  • εμφανίζεται μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη,

  • αυξάνεται ο κίνδυνος για εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει παχυσαρκία.

4. Μεταβολισμός πρωτεϊνών

Οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι απαραίτητες για την ισορροπία πρωτεϊνοσύνθεσης–πρωτεόλυσης.

Στον υποθυρεοειδισμό:

  • μειώνεται η πρωτεϊνοσύνθεση,

  • επιβραδύνεται η αποδόμηση πρωτεϊνών,

  • προκαλείται μυϊκή αδυναμία,

  • παρατηρείται μείωση της αλβουμίνης στο πλάσμα σε ορισμένες περιπτώσεις.

5. Μεταβολισμός των οστών

Οι θυρεοειδικές ορμόνες ρυθμίζουν την ισορροπία οστεοβλαστικής και οστεοκλαστικής δραστηριότητας.

Στον υποθυρεοειδισμό:

  • επιβραδύνεται η οστική ανακατασκευή,

  • μειώνεται η απορρόφηση ασβεστίου,

  • παρατηρείται χαμηλή οστική εναλλαγή, που μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη οστική πυκνότητα και αυξημένο κίνδυνο οστεοαρθρικών διαταραχών.

6. Θερμογένεση και ενεργειακή ομοιόσταση

Η Τ3 είναι ορμόνη-κλειδί στη ρύθμιση της θερμογένεσης, ιδιαίτερα μέσω της δράσης της στον καφέ λιπώδη ιστό και στη μιτοχονδριακή αποσύζευξη (UCPs).

Στον υποθυρεοειδισμό:

  • μειώνεται η παραγωγή θερμότητας,

  • εμφανίζεται δυσανεξία στο κρύο,

  • μειώνεται η ενεργειακή ευελιξία του οργανισμού.

Συμπέρασμα

Ο υποθυρεοειδισμός επηρεάζει τον μεταβολισμό σε πολλαπλά επίπεδα: από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό και την κατανάλωση ενέργειας έως τον μεταβολισμό των λιπιδίων, των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των οστών. Ακόμα και οι ήπιες μορφές, όπως ο υποκλινικός υποθυρεοειδισμός, μπορούν να έχουν σημαντικές μεταβολικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με θυρεοειδικές ορμόνες υποκατάστασης συμβάλλουν στην αποκατάσταση της μεταβολικής ισορροπίας και στη μείωση των επιπλοκών.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

  1. Chaker L, Bianco AC, Jonklaas J, Peeters RP. Hypothyroidism. Lancet. 2017;390(10101):1550–1562.

  2. Biondi B, Cooper DS. The Clinical Significance of Subclinical Thyroid Dysfunction. Endocr Rev. 2008;29(1):76–131.

  3. Duntas LH, Brenta G. The Effect of Thyroid Disorders on Lipid Levels and Metabolism. Med Clin North Am. 2012;96(2):269–281.

  4. Mullur R, Liu YY, Brent GA. Thyroid Hormone Regulation of Metabolism. Physiol Rev. 2014;94(2):355–382.

  5. Jabbar A, Pingitore A, Pearce SHS, Zaman A, Iervasi G. Thyroid hormones and cardiovascular disease. Nat Rev Cardiol. 2017;14(1):39–55.

 

 

Υποκλινικός υποθυρεοειδισμός και μεταβολισμός

Ο υποκλινικός υποθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από αυξημένη TSH με φυσιολογικές τιμές ελεύθερης Τ4 και Τ3. Παρότι θεωρείται ήπια μορφή της νόσου, έχει σημαντικές μεταβολικές συνέπειες, ακόμη και χωρίς εμφανή κλινικά συμπτώματα.

Λιπιδαιμικές επιδράσεις

  • Ακόμη και σε υποκλινικές μορφές, καταγράφονται αυξημένα επίπεδα LDL-χοληστερόλης και ολικής χοληστερόλης.

  • Η μείωση της δραστηριότητας των ηπατικών LDL-υποδοχέων οδηγεί σε δυσλιπιδαιμία.

  • Αυτός ο μηχανισμός αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (αθηροσκλήρωση, στεφανιαία νόσος).

Μεταβολισμός γλυκόζης

  • Παρατηρείται μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη, ιδιαίτερα σε παχύσαρκα άτομα.

  • Αυξάνει ο κίνδυνος εμφάνισης διαταραγμένης ανοχής γλυκόζης.

Ενέργεια και σωματικό βάρος

  • Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός μπορεί να μειωθεί ήπια, προκαλώντας τάση για αύξηση βάρους.

  • Η αύξηση δεν σχετίζεται μόνο με λίπος, αλλά και με κατακράτηση υγρών.

Οστά και μύες

  • Η ήπια μείωση της δραστηριότητας των οστεοβλαστών οδηγεί σε χαμηλή οστική ανακατασκευή,

  • ενώ σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (π.χ. εμμηνόπαυση), αυξάνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης.

Μακροχρόνιες συνέπειες

Η παραμονή σε υποκλινικό υποθυρεοειδισμό μπορεί:

  • να εξελιχθεί σε κλινικό υποθυρεοειδισμό (ιδίως σε θετικά αντισώματα anti-TPO),

  • να επιβαρύνει το καρδιαγγειακό προφίλ,

  • να ενισχύσει την εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου.

Συμπέρασμα

Αν και ο κλινικός υποθυρεοειδισμός προκαλεί τις πιο έντονες μεταβολικές διαταραχές, ο υποκλινικός υποθυρεοειδισμός δεν είναι αθώος. Μπορεί να οδηγήσει σε ήπια αλλά κλινικά σημαντική δυσλιπιδαιμία, σε διαταραχές γλυκόζης, καθώς και σε προοδευτική μεταβολική επιβάρυνση. Για τον λόγο αυτό, σε ασθενείς με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ή με εμμένουσα αυξημένη TSH, συχνά συστήνεται θεραπευτική παρέμβαση.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία 

  1. Biondi B, Cooper DS. The Clinical Significance of Subclinical Thyroid Dysfunction. Endocr Rev. 2008;29(1):76–131.

  2. Pearce SH, Brabant G, Duntas LH, et al. 2013 ETA Guideline: Management of Subclinical Hypothyroidism. Eur Thyroid J. 2013;2(4):215–228.

  3. Chaker L, Bianco AC, Jonklaas J, Peeters RP. Hypothyroidism. Lancet. 2017;390(10101):1550–1562.

  4. Duntas LH. Subclinical Hypothyroidism and Metabolism. Hormones (Athens). 2019;18(3):319–325.

  5. Razvi S, Weaver JU, Vanderpump MP, Pearce SH. The incidence of ischemic heart disease and mortality in people with subclinical hypothyroidism: reanalysis of the Whickham Survey cohort. J Clin Endocrinol Metab. 2010;95(4):1734–1740.